Τσέρι - Πέρα Ορεινής - Κλήρου - Παλαιχώρι

Τίτλος εργασίας: 
Ο παραδοσιακός χορός χθες και σήμερα σε τέσσερα χωριά της επαρχίας Λευκωσίας: Πέρα Ορεινής, Τσέρι, Κλήρου, Παλαιχώρι
Συγγραφείς: 
Μιχάλης Ερωτοκρίτου, Κώστας Γρουτίδης, Δημήτρης Κωνσταντίνου
Περίληψη: 
Από το 1960 που ο Γρηγόρης Ασσιώτης χορογραφεί τους κυπριακούς χορούς, αυτοί διαχέονται και καθιερώνονται από το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, τις λαϊκές οργανώσεις της αριστεράς και τα πλείστα χορευτικά συγκροτήματα. Γίνονται σε μεγάλο βαθμό αποδεχτοί ως κυπριακοί παραδοσιακοί χοροί. Η έρευνα ωστόσο του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος (1978-1985) σχολιάζει το οικοδόμημα του παραδοσιακού χορού στην Κύπρο και εισηγείται ως παραδοσιακό χορό ό,τι υπήρχε στην κοινωνία πριν τις χορογραφίες του 1960. Η εργασία αυτή, χρησιμοποιώντας κοινωνιολογικά εργαλεία από τη θεωρία της κοινωνικής κατασκευής της πραγματικότητας των Μπέρκερ και Λούκμαν (2003), τη θεωρητική και προθεωρητική γνώση, εξετάζει εθνογραφικά, από πρωτογενείς (επιτόπια έρευνα) και δευτερογενείς πηγές (βιβλιογραφία), το πέρασμα από τη μια κατάσταση στην άλλη, τις διαδικασίες και τους μηχανισμούς κυριαρχίας της μιας μορφής έναντι της άλλης. Προσπαθεί να ερευνήσει με ποιοτικά χαρακτηριστικά τι προσδιορίζουν σήμερα κυπριακό παραδοσιακό χορό πληροφορητές από τέσσερις κοινότητες της επαρχίας Λευκωσίας και να ερμηνεύσει γιατί συμβαίνει αυτό με βάση τη θεωρία της κοινωνικής κατασκευής της πραγματικότητας.
Αριθμός αρχείου: 
Α11
Χωριά: 
Πέρα Ορεινής, Τσέρι, Κλήρου, Παλαιχώρι
Κείμενο ερευνητικής εργασίας: 
Αρχείο PDF

 

Κατάλογος Πληροφορητών

Αριθμός Ονοματεπώνυμο Καταγωγή Ημερ. Γέννησης Οπτικογράφηση Ηχογράφηση Φωτογραφίες
1 Αντρέας Χριστοφόρου - Ττόφας Τσέρι 1943 A011V002 A011V008 A011R-S001 A011F001, A011F002, A011F003
2 Χριστόδουλος Κωνσταντίνου [Ττοουλής του Κώστα] Τσέρι 1937 A011V001 A011V002 A011V008 A011R-S002 A011F004, A011F005, A011F006, A011F0011
3 Νίκος Θ. ΤτούμπαςΤσέρι 1946 A011V001 A011V002 A011V008 A011R-S002 A011F007, A011F008, A011F009, A011F004, A011F0011
4 Παναγιώτης ΘεοδώρουΤσέρι 1936 A011V001 A011V008 A011R-S002 A011F010, A011F011, A011F012
5 Ερωτόκριτος Βασιλείου - ΡωτήςΕργάτες – Πέρα Ορεινής 1931 A011V003 A011R-S003 A011F013
6 Κυριάκος Παπάστυλιανου - ΙταλούΠέρα Ορεινής 1955 A011V004 A011R-S004 A011F014
7 Κυριάκος ΚόκκινοςΠαλαιχώρι 1934 A011V005 -- A011F015
8 Ανδρέας ΠαπακυριακούΠαλαιχώρι 1967 A011V006 -- A011F016
9 Αναστασία ΞυρίχηΠαλαιχώρι 1952 A011V007 -- A011F017

Κατάλογος Οπτικογραφήσεων / Ηχογραφήσεων

Αριθμός Ταινίας /Ήχου 'Ονομα Σύντομη Περιγραφή Τόπος Καταγραφής Ημερομηνία Καταγραφής Διάρκεια
A011R-S001 Συνέντευξη Αντρέα Χριστοφόρου – Ττόφα Ο Αντρέας Χριστοφόρου - Ττόφας αρχίζει την κουβέντα του κάνοντας σχόλια και παρατηρήσεις για τον ατομικό –πρακτικό- χορό και τον χορό των συγκροτημάτων.
Κάνει αναφορές σε συνήθειες του γάμου στο Τσέρι και κατονομάζει παλιούς καλούς χορευτές του χωριού, τον Κράκκο, τον Σωτήρη του Ττόφα, τον Μόλλο, τον Σιόρο, δίνοντας μάλιστα κάποια από τα χαρακτηριστικά τους. Μιλά επίσης για το πανηγύρι του Αγίου Αντρονίκου στο χωριό και για άλλα πανηγύρια όπως της Χρυσοσπηλιώτισσας στη Δευτερά, της Ιαματικής στον Αρακαπά και του Άη Λουκά στα Κούκλια της Πάφου.
Μιλά ιδιαιτέρως για την εποχή του ΄60, όταν ο Γρ. Ασσιώτης δημιούργησε χορευτικό συγκρότημα στο Τσέρι και πόσο αυτό αγκαλιάστηκε από τη νεολαία. Αναφέρει πως και ο ίδιος μαζί με άλλους συγχωριανούς δίδαξε χορό έτσι όπως έμαθε από τον Ασσιώτη, οργανώνοντας συγκροτήματα στις γύρω κοινότητες, στα πλαίσια απόφασης της ΕΔΟΝ για διάδοση και καλλιέργεια της κυπριακής κουλτούρας. Αναφέρεται σε συμμετοχές σε χορευτικές παραστάσεις και φεστιβάλ, ακόμα και στην ταινία «Αγάπες τζιαι καμοί» του Γ. Φιλή. Εκφράζει το μεγάλο θαυμασμό του για τον Ασσιώτη και το έργο του και κάνει καυστικά σχόλια και αναφορές στο θέμα της αντιπαράθεσης του με το Υπουργείο Παιδείας και «την περιβόητην δίκην».
Θεωρεί πως το ΄74, μετά την προσφυγιά, η δράση του χορευτικού της «Αναγέννησης» στο Τσέρι βοήθησε στην «ένωσην των προσφύγων τζιαι των Τσερκωτών». 		Τσέρι (Ρούσειο σχολείο) 27/12/2012 1:29:33
Α011V001 Α011R-S002 Ομαδική συνέντευξη Χριστόδουλου Κωνσταντίνου, Νίκου Θ. Ττούμπα, Παναγιώτη Θεοδώρου Ο Χριστόδουλος Κωνσταντίνου μας λέει «άμα επηαίνναμεν στους γάμους που είμασταν μικροί, ήταν να κάτσουμεν να δούμεν τους χορευτές τζιαι τα τσιαττιστά που τραουδούσαν». Χόρευαν ο Χαρής του Ττούμπα, ο Κωσταντής του Κουτσού και ο Δημήτρης του Καλλίτση. «Ήταν που τους καλούς χορευτές τζιαι θωρούσαμέν τους τζιαι μαθθαίνναμεν». Στη συνέχεια μιλά για τον ερχομό του Γρ. Ασσιώτη και τη δημιουργία χορευτικού συγκροτήματος. Κάνει αναφορά σε πολλές εκδηλώσεις που το συγκρότημα παρουσιάστηκε και σχολιάζει πως η δημιουργία συγκροτημάτων, την τότε εποχή, δεν αλλοίωσε τον κυπριακό χορό αλλά έδωσε τόνωση και ώθηση και υπήρξε ωφέλεια από την όλη δραστηριότητά τους. Τονίζει ότι οι αλλαγές είναι δεκτές αλλά να μην ξεφεύγουν από τη βάση του κυπριακού χορού.
Μας λέει ονόματα μουσικών που έρχονταν στο Τσέρι για να παίξουν σε γάμους ή ήταν συνεργάτες στο συγκρότημα.
Αναφέρεται στο πανηγύρι τ΄ Αγι-Αντρονίκου στο χωριό όπου είχαν χορούς στα καφενεία. Σημειώνει πως οι χωριανοί έβρισκαν περιστάσεις για διασκέδαση με τραγούδι και χορό ακόμα και στα πλαίσια αγροτικών δουλειών. Θυμάται καβγάδες και παρεξηγήσεις που συνέβησαν κάποιες φορές και εξιστορεί τη διαμάχη ανάμεσα στα Πέρα Ορεινής και στο Τσέρι που άρχισε από ένα πείραγμα για το «διτζ’ίμι» και κατέληξε με τη δολοφονία κάποιου αμέτοχου γέροντα.

Ο Νίκος Ττούμπας μας λέει πως θυμάται κάποιους καλούς χορευτές, τον Κυριάκο Κράκκο, τον Δημήτρη Καλλίτση και τον Κωστή του Χατζιή, που χόρευαν πρακτικά. Αυτός έμαθε έμαθε να χορεύει συμμετέχοντας στο χορευτικό συγκρότημα του χωριού και αναφέρει τον Γρ. Ασσιώτη ως δημιουργό. Όλα τα συγκροτήματα της εποχής χόρευαν ομαδικά και χορογραφημένα, ενώ δημιουργήθηκαν και μεικτοί χοροί ανδρών-γυναικών. Υποστηρίζει πως δεν είναι κακό να δημιουργούνται νέοι χοροί ή χορογραφίες γιατί τίποτε δεν είναι στατικό, φτάνει να βασίζονται στον παραδοσιακό χορό.
Διαχωρίζει το χορό στο γάμο από το χορό του συγκροτήματος. Άλλο γάμος και διασκέδαση και άλλο η χορευτική παράσταση. Αναφέρει συγκροτήματα που ο ίδιος ξεχώριζε την εποχή του ΄60 και θυμάται παλιούς χορευτές που του άρεσαν. Μας μιλά επίσης για χορό στα πανηγύρια του Τσεριού και της Δευτεράς.

Ο Παναγιώτης Θεοδώρου έμαθε από μικρός να χορεύει και όπως μας λέει χαρακτηριστικά αν δεν του τραγουδούσε ο πατέρας του δεν πήγαινε να κοιμηθεί.
Δεν εντάχθηκε ποτέ στο χορευτικό συγκρότημα που δημιουργήθηκε στο Τσέρι, γιατί προτιμά τον πρακτικό παραδοσιακό χορό αντί τον ομαδικό. Δεν σέβεται λέει τον ομαδικό χορό γιατί είναι μονότονος και του λείπουν «τα γυρίσματα που έκαμνε ο πρακτικός ο χορευτής».
Ξεχωρίζει τον «κοζάπασιην» από τους συρτούς και τον «κοφτόν» από τους ζεϊμπέκικους χορούς. Αναφέρεται σε χορούς και διασκεδάσεις στα καφενεία του χωριού που γίνονταν την Καθαρή Δευτέρα και κατά το πανηγύρι του Αγίου Αντρονίκου. Μας λέει επίσης για το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου στη Δευτερά και θυμάται την βράβευσή του για το χορό του με τον συγχωριανό του τον Μόλλο. Αναφέρεται και σε ένα άλλο Τσεριώτη καλό χορευτή, τον Σπύρο Μερκούρη, με τον οποίο χόρευαν κυπριακούς χορούς ακόμα και σε ταβέρνες, την περίοδο που οι Γιασεμήδηδες και άλλοι βιολιστές συμμετείχαν στις ορχήστρες.
Θυμάται ακόμα, περιπτώσεις συγχωριανών που πήγαιναν στα διπλανά τουρκοκυπριακά χωριά σε τούρκικους γάμους, αφού τότε ζούσαν ειρηνικά και μάλιστα υπήρχαν φιλίες μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων.

Όλοι μαζί, αναφέρονται σε περιστάσεις για διασκέδαση με τραγούδι και χορό ακόμα και στις αγροτικές εργασίες. Θυμούνται «τα ξηνοστέματα», το καθάρισμα των «κοπριών» των ζώων όπου έκαναν τη δουλειά τους με τραγούδια και πειράγματα.
Όλοι επίσης μιλούν για τον τελευταίο χορό του κάθε ζευγαριού τη μάντρα: «άτε βκιολάρη μάντρησ΄τους», «άτε να μαντρήσουμεν να χορέψουν τζι΄άλλοι».

Τσέρι (Ρούσειο σχολείο) 27/12/2012 1:52:57
A011V002 Χορός από τους πληροφορητές στο ΤσέριΟι πληροφορητές από το Τσέρι χορεύουν 2ο & 3ο καρτζιλαμά – συρτό – ζεϊμπέκικο & τατσιά. Τσέρι (Ρούσειο σχολείο) 27/12/2012 01:01:10
Α011V008 Γλέντι και χορός στους Καπέδες (οικία Κ.Γρουτίδη) Οι πληροφορητές-χορευτές από το Τσέρι & πολλοί χοροδιδάσκαλοι συμμετέχουν σε διασκέδαση με φαγοπότι και χορό. Καπέδες
(οικία Κ. Γρουτίδη)		 14/6/2013 01:12:02
Α011V003 Α011R-S003 Συνέντευξη Ερωτόκριτου Βασιλείου - ΡωτήΟ Ερωτόκριτος Βασιλείου γεννήθηκε στους Εργάτες και παντρεύτηκε στο γειτονικό χωριό Πέρα Ορεινής όπου και κατοίκησε. Όπως μας λέει, ο πατέρας του ήταν ψάλτης-καλλίφωνος και χορευτής καλός. Με τις οδηγίες του έμαθε και ο ίδιος να χορεύει: έδενε μια πετσέτα στο κρεββάτι «…υποτίθεται ότι εκρατούσαμεν…» ενώ ο πατέρας του «έπαιζε τους χορούς με το στόμα». Αναφέρεται σε μουσικούς που είχαν στο χωριό και μας δίνει πληροφορίες για τα έθιμα του γάμου στα χωριά της περιοχής. Μιλά για το πλύσιμο των μαλλιών, για το κρεββάτι, για τα αλλάματα, τα καλέσματα, το γλέντι του γάμου, για τις πίττες κ.α. Τα φαγητά του γάμου τότε, ήταν το «κολοκάσι ή παντζιάρια με τον σιοίρο», φασόλες «γιαχνίν» με κρέας και ακόμα μακαρόνια «με την όρνιθαν». Για «ξημέρωμαν» έπαιρναν προπολεμικά, πριν το 1940, ένα καλάθι που είχε σιτάρι, κριθάρι, αλεύρι, μακαρόνια κλπ.
Θυμάται πως για πλούμισμα, στο χορό του αντρογύνου έβαζαν στην πλάτη του γαμπρού «κανέναν παννίν», φουστάνιν άραφτο για τη νύμφη ή τραπεζομάντηλο κεντητό. Μετά το ΄40 «εκινήθηκεν το χρήμαν τζιαι έβαζαν ριάλια».
Μας πληροφορεί πως στους γάμους οι γυναίκες χόρευαν όσο ήταν μέρα, άμα βράδυαζε χόρευαν οι άντρες. Επίσης μιλά για χορό στα πανηγύρια της περιοχής, Άγιος Ηρακλείδιος, Άγιος Αντρόνικος και Χρυσοσπηλιώτισσα.
Θεωρεί τον ομαδικό χορό των συγκροτημάτων «νάκκον ανούσιον», λείπει όπως παρατηρεί ο ανταγωνισμός «τούτος χορεύκει καλλύττερα, ο άλλος ποδά εν΄ λλίος». Σημειώνει πως κατά τους Βαλκανικούς πολέμους αλλά και το ΄40, πολλοί Κύπριοι «επήαν βρακάες στον πόλεμον τζιαι ήρταν παντελονάες».
Θυμάται ότι στα Πέρα υπήρχαν πολλοί σκαρπάρηδες, ραφτάδες, κωμοδρόμοι και άλλοι τεχνίτες γιατί το χωριό ήταν το κέντρο της περιοχής Ταμασσού. Υπήρχε στο χωριό κωμοδικείο για εκδίκαση μικροπαραβάσεων, ενώ σαυτό λειτούργησε ένα από τα πρώτα δημοτικά σχολεία της Κύπρου.
Για τις φορεσιές μας λέει πως οι φτωχοί φορούσαν «τσιαττάλιν» αντί βράκα ενώ και το ντύσιμο των γυναικών έδειχνε κάποιες ταξικές διαφορές που φαίνονταν ιδιαίτερα από το στόλισμα των χεριών και του λαιμού με τα «γρουσά».		 Πέρα Ορεινής 4/2/2013 01:12:53
Α011R-S004 Συνέντευξη Κυριάκου Παπάστυλιανου - Ιταλού
Ο Κυριάκος Παπάστυλιανου - Ιταλού θυμάται τα παιδικά του χρόνια και πόσο δύσκολο ήταν για τον ιερέα πατέρα του να αναθρέψει δώδεκα παιδιά.
Θυμάται ότι οι γάμοι στα παιδικά του χρόνια, διαρκούσαν από το Σάββατο μέχρι τη Δευτέρα. Οι συγχωριανοί βοηθούσαν στέλνοντας «κανίσσ’ι» μια μεγάλη τσάντα γεμάτη με τρόφιμα ακόμα και όρνιθα. Οι βοσκοί έδιναν από μια κατσίκα για ψήσιμο στους φούρνους.
Στις Αποκριές, μας λέει ότι συνήθιζαν να μαζεύονται σε ένα σπίτι δυο τρεις οικογένειες και διασκέδαζαν με φαγοπότια, τραγούδια και παιγνίδια όπως «η δακκαννούρα».
Μας λέει πως έβλεπε τους παλιούς και «έπιανε» κατά την έκφρασή του το χορό. Τον εντυπωσίαζε ο Κώστας Παντελή – Τσακρίκκης, που τον ξεχώριζε σαν πολύ καλό χορευτή γιατί, όπως τονίζει, «χόρευε με αέρα» και ήταν άνθρωπος που ο χορός «έβγαινε που μέσα του». Αυτά είναι και τα στοιχεία που κατά τη γνώμη του πρέπει να έχει ο κύπριος χορευτής και «όχι να εκτελεί φιγούρες όπως τις έμαθε από τον χοροδιδάσκαλό του». Λυπάται που σήμερα «ξεφεύγουμεν που τες ρίζες μας», αφού ο κόσμος δεν διασκεδάζει με κυπριακούς χορούς. Παρόλα αυτά αποδέχεται τις αλλαγές που επήλθαν στον κυπριακό χορό με την ομαδοποίηση και τα τυποποιημένα βήματα, γιατί θεωρεί πως είναι μια λύση ανάγκης «…Πάμεν να χαθούμεντε» όπως λέει. Κάνει συγκρίσεις με γειτονικά χωριά που έχουν χορευτικά συγκροτήματα και πιστεύει πως κάτι τέτοιο θα βοηθούσε αν γινόταν και στα Πέρα. 		Πέρα Ορεινής 14/2/2013 00:30:20
A011V004 Χορός Κυριάκου Παπάστυλιανου - ΙταλούΟ Κυριάκος Παπάστυλιανου - Ιταλού χορεύει 1ο καρτζιλαμά Πέρα Ορεινής 14/2/2013 00:01:39
A011V005 Συνέντευξη Κυριάκου Κόκκινου
Ο Κυριάκος Κόκκινος μας λέει για τους παλιούς γάμους στο χωριό και τα πανηγύρια του Αποστόλου Λουκά και του Σωτήρος που πάντα υπήρχε βιολί και λαούτο και ο κόσμος χόρευε σε καφενεία που στήνονταν πρόχειρα. Θυμάται τον Κυριάκο Σπιταλιώτη και τον Δκιοσμή, τον βιολάρη και λαουτάρη του χωριού που έπαιζαν και τραγουδούσαν. Γύρω στα 1950 η κατάσταση, όπως αναφέρει, άλλαξε γιατί άλλαξαν και οι ασχολίες των κατοίκων και το εμπόριο στα πανηγύρια σταμάτησε.
Στους γάμους η προετοιμασία άρχιζε από πολύ νωρίς φέρνοντας τα μαλλιά για το κρεββάτι από τα πεδινά χωριά. Τα έπλεναν οι γυναίκες στον ποταμό τραγουδώντας. Αυτό έπρεπε να γίνει πριν τον Ιούνη γιατί μετά ο ποταμός «στέγνωνε». Οι γάμοι γίνονταν Σεπτέμβρη – Οκτώβρη τότε που οι καλλιέργειες απέφεραν καρπούς και τα ζώα που προορίζονταν για σφαγή είχαν μεγαλώσει αρκετά. Στο γάμο, τότε, καλούσαν χρησιμοποιώντας «γρυσταρκά», κερί και προσκλητήριο.
Για την Καθαρά Δευτέρα μας λέει πως πήγαιναν στα χωράφια, αλλά μετά την επιστροφή μαζεύονταν το απόγευμα παρέες στα καφενεία και συνέχιζαν το γλέντι. Από το 1940 άρχισαν να γίνονται και κάποια οργανωμένα γλέντια-χοροί, όπως ο χορός του σταφυλιού.
Στο χωριό του δεν ξεχώριζαν ιδιαίτερα κάποιοι καλοί χορευτές. «Μερακλήες του χορού είσιεν, αλλά αν εχορεύκαν καλά εν άλλη κουβέντα». Ο χορός λέει, καλλιεργήθηκε στο Παλαιχώρι τα τελευταία 20-25 χρόνια, που ο σύλλογος ΑΠΟΠ ανέθεσε σε χοροδιδάσκαλο να παραδίδει μαθήματα.
Συμφωνεί ότι υπάρχουν διάφορες αλλαγές και ότι ο κυπριακός χορός που χορεύεται σήμερα δεν είναι όπως παλιά. Όμως ο ίδιος απολαμβάνει το θέαμα και χαίρεται βλέποντας άντρες-γυναίκες να χορεύουν. Αυτό, λέει, είναι το αποτέλεσμα της διδασκαλίας στον ΑΠΟΠ και αφήνει να νοηθεί πως «διαφορετικά» τα πράγματα θα ήταν χειρότερα. 		Παλαιχώρι 27/1/2013 0:52:29
A011V006 Συνέντευξη Ανδρέα Παπακυριακού
Ο Ανδρέας Παπακυριακού ξεκίνησε να χορεύει σε ηλικία 22 χρόνων, όταν άρχισαν να παραδίδονται μαθήματα στο σύλλογο ΑΠΟΠ. Δεν θυμάται να χόρευαν προηγουμένως κυπριακούς χορούς στο Παλαιχώρι, ενώ η δημιουργία χορευτικού συγκροτήματος άλλαξε την κατάσταση. Θεωρεί σαν φυσιολογική εξέλιξη την αλλαγή που έγινε στον κυπριακό χορό, με χορογραφίες, ομαδοποίηση και μεικτούς χορούς. Λέει χαρακτηριστικά πως παλιά έτσι ήταν η κουλτούρα του κόσμου και «τα σχολεία ήταν χωριστά για άντρες και γυναίκες, αλλά στην εξέλιξη και στην πορεία της ζωής κάποια πράγματα ξεπερνιούνται».
Παραδέχεται ότι υπάρχουν αδυναμίες και ότι κάποιες από τις ιδιαιτερότητες που μπορεί να είχε ο τοπικός χορός να χάνονται, να μην διδάσκονται στο συγκρότημα. Εκτιμά παρόλα αυτά, πως αν δεν γίνονταν τα μαθήματα δεν θα ήξεραν σήμερα καθόλου κυπριακό χορό.
Μας λέει πως δεν γίνονται πια παραδοσιακοί γάμοι στο δρόμο και στην πλατεία με «αλλάματα», κρεββάτι και χορό του αντρογύνου. Ο ίδιος παντρεύτηκε το 1998 και έκτοτε όλοι οι γάμοι γίνονται σε κέντρα διασκεδάσεως. Η ευκολία που αναζητούν όλοι σήμερα και η γρήγορη πρόσβαση σε άλλες μορφές και τόπους διασκέδασης, οδηγεί τη νεολαία στα κλαμπ και σε πάρτυ. «Άρα κυπριακόν χορό πού να χορέψεις»; Μειώνεται έτσι και η προσέλευση στα μαθήματα και προβληματίζονται ποια κίνητρα να δώσουν στους νέους.
Καταλήγει πως, αν ήταν στο χέρι του θα επέλεγε να διδαχτεί ο χορός των παππούδων και όχι ο χορός των συγκροτημάτων. Πιστεύει πως όσο μεγαλώνουν οι άνθρωποι εκτιμούν και προτιμούν περισσότερο τις παλιές αξίες. 		Παλαιχώρι 27/1/2013 0:58:52
A011V007 Συνέντευξη Αναστασίας Ξυρίχη
Η Αναστασία Ξυρίχη είναι συνταξιούχος δασκάλα, Παλαιχωριάτισσα και από τους δύο γονείς. Έζησε τα εφηβικά της χρόνια στο Βαρώσι όπου είχε μετακομίσει όλη η οικογένεια. Μετά επέστρεψε στο Παλαιχώρι.
Η ίδια δεν χορεύει συστηματικά. Στο δημοτικό σχολείο γύρω στο ’63-’64 ο δάσκαλος Δημήτρης Καμπάνης δίδαξε στα παιδιά κυπριακό χορό. Επίσης και η δασκάλα Νίκη Παπά δίδαξε στα κορίτσια κυρίως ελληνικούς χορούς. Μας λέει πως τα κορίτσια χόρευαν και την «Ψιντρή Βασιλητζιά» ομαδικά σε κύκλο. Θυμάται όμως και κάνει συγκρίσεις. Παλιά, οι γυναίκες όταν χόρευαν συρτό στο γάμο πατούσαν στη φτέρνα και διαπιστώνει πως σήμερα δεν χορεύεται με τον ίδιο τρόπο, ούτε και από τα κορίτσια του συγκροτήματος στο χωριό.
Όταν φοιτούσε στην Ακαδημία, δίδασκαν χορό ο κος Βάσος Κωνσταντίνου και η κα Κάνθου με σκοπό οι μελλοντικοί δάσκαλοι να διδάξουν στα παιδιά. Όπως μας λέει, μάθαιναν τους χορούς σύμφωνα με τη νέα μορφή «όπως εξελιχτήκαν». Χόρευαν και ζεϊμπέκικο με τη στάμνα, και παρατηρεί πως αυτά τα θεωρεί χορογραφίες. Στα σχολικά πλαίσια δίδαξε και η ίδια χορό έτσι όπως καθιερώθηκε, «20-25 μαθήτριες στον κύκλο … είσιεν διαφοράν … ήταν πλέον μέτρημα».
Ωστόσο έχει τη γνώμη, πως η διδασκαλία από χοροδιδασκάλους σε συγκροτήματα, έτσι όπως γίνεται και στον ΑΠΟΠ, είναι ο μόνος τρόπος για να διατηρηθούν οι χοροί μας. Και τούτο γιατί δεν γίνονται γάμοι όπως παλιά, αλλά σε κέντρα όπου πια δεν χορεύονται οι κυπριακοί χοροί.
Τελειώνει την κουβέντα της εκφράζοντας το θαυμασμό και τη συγκίνησή της για τις παλιότερες γενιές των παππούδων και των προπάππων: «Πόσα κόκκαλα ελιούσαν, εσαπίζαν μες τζ’είντα όρη … να κάμουν ούλλες τες δουλειές! Τωρά εμείς να πιάσουμεν την τσάππαν εν τα καταφέρνουμεν. Τζ’αι τότες εζ’ιούσαν, εμεινίσκαν. Τωρά: «…εν΄ μακρυά, να πάμε νάβρουμεν οικόπεδο … για νάμαστιν κοντά στες δουλειές». Τούτοι εμαθθαίνναν τζ’αι εδουλεύκαν, ήταν υγιείς, επεθανίσκαν 90-100 χρονών». 		Παλαιχώρι 27/1/2013 0:42:07