Κοιλάνι, Καλό Χωριό

Τίτλος εργασίας: 
O τοπικός χορός και η μουσική της Κύπρου στα χωριά Κοιλάνι και Καλό Χωριό της Επαρχίας Λεμεσού από το 1950 και μετά
Συγγραφείς: 
Άννα Θεοδώρου, Έλενα Κατσουνωτού, Βάσος Χριστοφόρου
Περίληψη: 
Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η καταγραφή των τοπικών παραδοσιακών χορών και της παραδοσιακής μουσικής στα χωριά Κοιλάνι και Καλό Χωριό της Λεμεσού και η κατανόηση της λειτουργίας του παραδοσιακού χορού-μουσικής, στο πλαίσιο της τοπικής κοινωνίας και του ευρύτερου κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος της Κύπρου, από το 1950 και μετά. Μέθοδος: Η έρευνα διεξήχθη με τη μέθοδο των συνεντεύξεων. Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν στο φυσικό περιβάλλον των πληροφορητών. Για την περιγραφή και ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η ποσοτική και ποιοτική μέθοδος. Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στα χωριά Κοιλάνι και Καλό Χωριό παρατηρούνται: α) τα γενικά γνωρίσματα των κυπριακών χορών και β)διαφορές, γεγονός που αποδεικνύει την ιδιαιτερότητα ενός τόπου. Στα χωριά αυτά, εκτός από τους κυπριακούς παραδοσιακούς χορούς, οι άνθρωποι χόρευαν και ευρωπαϊκούς χορούς από το 1950 και μετά. Από το 1970 και έπειτα, παρατηρούνται αλλαγές στον τρόπο που χορεύονται οι χοροί αλλά και στην οργανική συνοδεία των χορών. Συζήτηση-Συμπεράσματα: Οι τοπικοί χοροί στο Κοιλάνι και το Καλό Χωριό παρουσιάζουν κοινά και ιδιαίτερα γνωρίσματα με την ευρύτερη κυπριακή κοινωνία αλλά πάντα με αυστηρή, σοβαρή και σεμνή ελευθερία κινήσεων μέσα στα παραδοσιακά κοινωνικά πλαίσια. Σε κάθε περίσταση γλεντιού, ο κόσμος των δύο χωριών συμμετείχε με μουσική, τραγούδι και χορό. Οι χοροί και η μουσική των δύο χωριών σχετίζονται άμεσα με τα έθιμα και τον κύκλο της ζωής των κοινοτήτων.
Αριθμός αρχείου: 
Α05
Χωριά: 
Κοιλάνι, Καλό Χωριό
Κείμενο ερευνητικής εργασίας: 
Αρχείο PDF
Αποσπάσματα οπτικογράφησης: 
A05V-P

 

Κατάλογος Πληροφορητών

Αριθμός Ονοματεπώνυμο Καταγωγή Ημερ. Γέννησης Οπτικογράφηση Ηχογράφηση Φωτογραφίες
1 Πανίκος(Παναής) Κυπριανού Καλό Χωρίο 1942 A05V001 -- A05F001
2 Μιχάλης Γιασεμίδης Κοιλάνι 1923 A05V002 A05R001 A05F002
3 Μαρούλα Γιασεμίδου-Κατζη Κοιλάνι 1940 A05V002 A05R001 A05F003
4 Ζωή Σοφοκλέους Κοιλάνι 1932 A05V004 A05R002 A05F004
5 Αριστόδημος Δημητρίου Κοιλάνι 1935 A05V003 A05R003 A05F005
6 Θεμιστοκλής Ναθαναήλ Κοιλάνι 1926 A05V003 A05R003 A05F006
6 Νίκος Κακόψητος Κοιλάνι 1945 A05V005 -- A05F007

Κατάλογος Οπτικογραφήσεων / Ηχογραφήσεων

Αριθμός Ταινίας 'Ονομα Σύντομη Περιγραφή Τόπος Καταγραφής Ημερομηνία Καταγραφής Διάρκεια
A05V001 Συνέντευξη Πανίκου Κυπριανού Ο Παναής Κυπριανού μας μιλά για την επαφή του που είχε με τον παραδοσιακό χορό. Η οικογένειά του και συγκεκριμένα ο παππούς και ο πατέρας του χόρευαν. Ο πατέρας του ήταν αυτοδίδακτος μουσικός και συγκεκριμένα έπαιζε βιολί. Ο ίδιος έπαιζε λαούτο όποτε τον χρειαζόταν ο πατέρας του σε πανηγύρια ή σε γάμους. Του άρεσε να χορεύει από πολύ μικρή ηλικία. Ο γνωστός χορευτής Βυρωνής, όταν τον γνώρισε, του πρότεινε να χορεύουν μαζί ‘ζευκάριν’ τους ανδρικούς κυπριακούς χορούς, τόσο του άρεσε ο τρόπος που χόρευε. Το σημαντικό στους κυπριακούς ανδρικούς χορούς είναι να έχεις όρθιο και λεβέντικο σώμα και να χορεύεις με την ψυχή σου, μας αναφέρει. Μας λέει διάφορα τσιαττιστά, αφού, όπως μας λέει, είναι κάτι που καταφέρνει πολύ καλά! Μας χορεύει πρώτο καρτσιλαμά αλλά δυσκολεύτηκε να μας χορέψει ζεϊμπέκκικο που είναι και ο αγαπημένος του χορός. Λεμεσός 27/10/2012 01:46:29
A05V002,A05RS001 Συνέντευξη Μιχάλη και Μαρούλας Γιασεμίδη Κάτζη Ο Μιχαλάκης Γιασεμίδης είναι επαγγελματίας μουσικός, οργανοπαίκτης με ιδιαίτερο ταλέντο. Όπως μας αναφέρει, παίζει 32 όργανα (βιολί, πιάνο, λαούτο, σαντούρι, κλαρίνο, φλάουτο, σαξόφωνο κ.ά.)
Κυρίως είναι αυτοδίδακτος μουσικός. Έμαθε παρατηρώντας τον πατέρα του που έπαιζε βιολί στους γάμους και στα πανηγύρια. Μας αναφέρει ότι , όντας νεαρός οργανοπαίκτης, πρόλαβε να παίξει σε γάμους με τη χρήση του ‘βιολοφώνου’. Το ‘βιολόφωνο’ είναι ένα χωνί που το έβαζαν κοντά στο βιολί για να αυξάνει την ένταση της φωνής του βιολιού. Επίσης, μας λέει πως κατασκεύασε μόνος του ένα μουσικό έγχορδο όργανο, το ‘γιασεμάκι’, κάτι μεταξύ λύρας και βιολιού. Ο ΜιχαλάκηςΓιασεμίδης ήταν ο άνθρωπος ο οποίος εισήγαγε την μουσική τζαζ στην Κύπρο.
Ο κύριος Μιχαλάκης λέει πως οι οργανοπαίκτες κάθονταν σε ένα σημείο πιο ψηλά εκεί που γινόταν το γλέντι, ενώ οι χορευτές χόρευαν σε πιο χαμηλό επίπεδο. Λέει επίσης πως στους κυπριακούς καρτσιλαμάδες χόρευε ένα ζευγάρι κάθε φορά και όταν τελείωνε χόρευε άλλο ζευγάρι.
Η Μαρούλα Γιασεμίδου είναι η μικρότερη αδελφή του Μιχαλάκη Γιασεμίδη, επίσης από το Κοιλάνι. Εργάστηκε με επιτυχία σε σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης στην Κύπρο. Αφυπηρέτησε ως λυκειάρχης. Θεωρείται από τις φιλολόγους με πάρα πολλές γνώσεις στον τομέα των φιλολογικών μαθημάτων.
Είναι από τα ιδρυτικά στελέχη του Ομίλου Κοιλανιωτών 1983, τον οποίο και υπηρέτησε με περισσή αγάπη και σύνεση.
Η Μαρούλα Γιασεμίδου ούτε χορεύει ούτε τραγουδά. Έγραψε όμως ένα βιβλίο για το Κοιλάνι, το οποίο εκδόθηκε από τον Όμιλο Κοιλανιωτών. Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει την ιστορία του χωριού, τα έθιμα, παραδόσεις, επαγγέλματα, εδέσματα, παραμύθια, εκκλησίες, και πολλά άλλα. Συνεπώς, ίσως είναι το άτομο με τις περισσότερες γνώσεις όσον αφορά το χωριό. Συνεχίζει ακόμη να βοηθά τον Όμιλο Κοιλανιωτών όποτε και όπως μπορεί.
Μιλώντας μαζί της, διασταυρώσαμε τις πληροφορίες των υπολοίπων πληροφορητών, όπως για παράδειγμα ότι χόρευε μόνο ένα ζευγάρι κοπέλες. 		Λεμεσός 5/12/2012 00:25:54
01:49:11
A05V003, A05RS003 Συνέντευξη Αριστόδημου Δημητρίου και Θεμιστοκλή ΝαθαναήλΟ Αρεστής Δημητρίου ήταν ένας από τους καφετζήδες του χωριού. Επειδή ήταν κεφαλοχώρι το Κοιλάνι με σημαντικές υπηρεσίες όπως Κτηματολόγιο, ευτύχησε να γνωρίσει αρκετά άτομα με θέσεις κλειδιά στην Κύπρο ή στο εξωτερικό. Το καφενείο του ήταν το πιο όμορφο καφενείο του χωριού, τόσο όσον αφορά στο κτίριο, όσο και όσον αφορά στη θέα. Όλοι στο χωριό έψαχναν πρώτα αν έβρισκαν καρέκλα στου Αρεστή και μετά να ψάξουν στα υπόλοιπα καφενεία.
Ο Αρεστής Δημητρίου ήταν χορευτής από τους πρώτους στο χωριό. Έμαθε χορό παρατηρώντας τους πιο μεγάλους σε πανηγύρια, γάμους αλλά και γλέντια στο καφενείο. Μας μιλά για τη θέση των χεριών, τη στάση του σώματος κατά τη διάρκεια του χορού και γενικά τα συναισθήματα που πρέπει να εκπέμπει ένας χορευτής.
Ήταν άνθρωπος λεβέντης και ανοικτοχέρης. Πρόσχαρος και γλεντζές, μέχρι τη δολοφονία του γιου του το 2002. Έκτοτε κλείστηκε στον εαυτό του.
Ο Θεμιστοκλής Ναθαναήλ είναι ο παρπέρης (κουρέας) του χωριού. Ξεκίνησε την εργασία του αυτή από τα 12 του χρόνια. Επειδή ήταν κεφαλοχώρι το Κοιλάνι με σημαντικές υπηρεσίες, όπως Κτηματολόγιο, ευτύχησε να κόψει τα μαλλιά ή/και να ξυρίσει αρκετά άτομα με θέσεις κλειδιά στην Κύπρο ή στο εξωτερικό, όπως για παράδειγμα ο βασιλιάς Φαρούκ.
Το κουρείο του είναι στην καρδιά των καφενείων, οπότε ήταν πάντα ο άνθρωπος που ήξερε τι γινόταν στο χωριό. Διαθέτει πολύ χιούμορ είναι πολύ αγαπητός από όλους γι΄ αυτό και γνωρίζει γενικά πολλά για ό, τι αφορά το Κοιλάνι.
Όταν ήταν πιο νέος χόρευε λίγο αλλά τραγουδούσε πολύ. Έζησε τη ζωή των αρσενικών μέσα στα καφενεία, τόσο τη μέρα όσο και τη νύκτα. Μας μιλά για τους χορούς στο Κοιλάνι. 		Κοιλάνι 14/4/2013 01:12:01
01:21:09
A05V004, A05RS002 Συνέντευξη Ζωής ΣοφοκλέουςΗ κυρία Ζωή έμαθε να χορεύει κυπριακούς χορούς από μόνη της, παρατηρώντας άλλες γυναίκες που χόρευαν σε γάμους. Χόρευε τους γυναικείους καρτσιλαμάδες, τη σούστα, τον καλαματιανό και ύστερα τους ευρωπαϊκούς χορούς. Μας πληροφορεί για το πώς χόρευαν τους καρτσιλαμάδες, πού έβαζαν τα χέρια, σε ποιους χορούς κρατούσαν μαντήλι και πώς κινούνταν με το ζευγάρι τους ανάλογα με το χορό.
Μας τραγουδά την Αρμενοπούλα, την Προσφυγούλα, και τραγούδια –δίστιχα του γάμου που έλεγαν την ώρα που στόλιζαν τη νύφη. Ακόμη, μας αναφέρει έθιμα του γάμου και ιδιαίτερα για το χορό του αντρογύνου. 		Κοιλάνι 14/4/2013 00:59:52
01:09:42
A05V005 Συνέντευξη Νίκου ΚακόψητουΟ Νίκος Κακόψητος λέει ότι του άρεσε ο χορός και σε ηλικία 12 χρονών έμαθε να χορεύει μόνος του παρακολουθώντας τους μεγάλους. Χόρευε αντρικούς καρτσιλαμάδες, συρτό και ζεϊμπέκκικο Μιλά για τον χορό στον γάμο και στα πανηγύρια και περιγράφει τους κυπριακούς χορούς. Χορεύει ανδρικούς καρτσιλαμάδες και ζεϊμπέκκικο. Καλό Χωρίο 14/10/2013 01:02:17